بر ساحل ِحکمت

_{^{رضا بردستانی}}

شرحی خلاصه بر کتاب "اسرار حسن عاقبت و سوء عاقبت"اثر آیت الله میرزا حسن ابوترابی زارچی یزدی

آیت الله میرزا حسن ابوترابی(زارچی)؟

آیت الله میرزا حسن ابوترابی در سال 1310ه .ش. در محله علیا در شهر یزد به دنیا آمد. ایشان فرزند ملا ابوتراب و از نوادگان آخوند ملا ابوتراب زارچی (از علمای سابق یزد) است. این عالم فرهیخته از نوجوانی به تحصیل علوم دینی پرداخته است و دروس سطح را نزد اساتیدی همچون: حضرات آیات شهید محراب صدوقی، فرساد اردکانی، سید علیرضا مدرسی و کازرونی در یزد گذراندند و از فیوضات اخلاقی آیت الله حاج شیخ غلامرضا فقیه خراسانی (یزدی)بهره مند گردیدند.

معظم له دروس سطح را در قم نزد اساتیدی چون حضرات آیات مشکینی، سلطانی، امام موسی صدر ادامه دادند و خارج فقه و اصول را از حضرات آیات عظام: بروجردی، امام خمینی، محقق داماد و حاج شیخ مرتضی حائری آموختند و از فیوضات معنوی حضرات آیات : حاج آقا حسین قمی، حاج آقا رضا بهاءالدینی و فکور یزدی بهره مند شدند. با دعوت آیت الله شهید صدوقی به وطن(یزد)بازگشتند و چند سال امامت جمعه شهرستان بهاباد یزد را بر عهده داشتند.

آیت الله ابوترابی سرانجام به دعوت معلم اخلاق و تقوی آیت الله سید روح الله خاتمی به یزد آمدند و علاوه بر تدریس فقه، تفسیر و اخلاق ، مدیریت حوزه علمیه ی یزد را بر عهده گرفتند. از مشغله های اصلی ایشان پاسخ به سؤالات مذهبی و احکام دینی است . برنامه ی پاسخ به سؤالات مذهبی ایشان در رادیو یزد از پیشینه ای 27 ساله برخوردار می باشد.

اندیشه و افکار و نیز دقیقه های زندگی این عالم فروتن و پرهیزگار در نوشتاری وسیع تر مورد کنکاش و تشریح همه جانبه قرار خواهد گرفت اما این نوشتار، حاصل دیداری است دو ساعته که در اواسط دی ماه 1389 و در منزل ایشان به انجام رسید. حاصل آن دیدار و ملاقات سراسر معنویت حکمت های بصری بود که به عینه آموختم و نکات ریز دینی و تاریخی(احاطه ی ایشان بر تاریخ اسلام به ویژه مقاتل و ... شایان توجه و قابل ذکر است که در نوشتاری مستقل به گوشه هایی از آن خواهم پرداخت)و همچینین تحفه و ارمغانی دوست داشتنی بود که در ادامه به آن نیز اشاره خواهم نمود . جا دارد در همین ابتدا سپاس ویژه ی خود را از مدیر کل محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد جناب آقای عالیشوندی که بانی این ملاقات پر خیر و برکت بودند و همچنین همراهی و همدلی حاج آقا محسن(فرزند آیت الله ابوترابی) ابراز و اعلام نمایم امید که آن دو بزرگوار نیز قرین لطف و مهر ایزد منان در تمامی گذرگاه های زندگانی خود باشند.

"اسرار حسن عاقبت و سوء عاقبت"

نام کتاب : اسرار حسن عاقبت و سوء عاقبت/بررسی علل و عوامل حسن عاقبت و سوء عاقبت به همراه داستان هایی از آغاز آفرینش تا کنون

ناشر : انتشارات اسوه(وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه)

نوبت چاپ: نخست

قطع: وزیری/ جلد گالینگور

دو جلد/535ص + 515 ص

شمارگان : 3000نسخه

بهاء : 15000ریال(دوره دو جلدی)

تألیف/ میرزا حسن ابوترابی

نگارش/ احمد ابوترابی

"اللّهمّ احسن عاقبتنا فی الامور کلّها" دعایی است که بر پیشانی هر دو جلد این کتاب ارزشمند نشسته است و نشان می دهدمؤلف و گردآورنده ی مجموعه ی ارزشمند این کتاب، برای تمامی بندگان خدا این دعا را بهترین ره آورد و آموزش می دانند.

در مقدمه مؤلف می خوانیم: در مطالعه ی تاریخ ، از آفرینش انسان تا دوران صدر اسلام و از آن زمان تا انقلاب اسلامی ایران، به سرگذشت کسانی مانند ابلیس، بلعم باعورا، قارون، سامری، برصیصای عابد، زبیر بن عوام، خوارج نهروان و بسیاری از عابدان مشتاق، عالمان حقیقی و مستجاب الدّعوه، مجاهدان شجاع و فداکار و ایثارگرانی برخورد می کنیم که پس از عمری عبادت، معنویت، تلاش و مجاهدت، سرانجام در دام نفس اماره و شیطان افتاده و از اوج سعادت ، به حضیض شقاوت سرنگون و از قله ی فضائل انسانی ، به دره ی رذائل سقوط کرده و از آسمان عزّت و اعلی علیین به اسفل السافلین و تا عمیق ترین گودال های دوزخ فرو رفته اند....

از سوی دیگر ، مشاهده نمونه هایی از تاریخ زندگی کفار، تبه کاران، آلودگان، بی بند و باران، بیدادگران و ستمگران .... که در نهایت مستبصر و خوش عاقبت شدند، بسی شگفت انگیز و امید بخش است کسانی که از کفر به اسلام راه یافتند و از تاریکی و ظلمت به سوی نور آمدند و از آلودگی ها توبه نمودند و چه بسا به مقام رفیع شهادت دست یافتند، کسانی همچون حر ، زهیر بن قین، فضیل بن عیاض...

در فراز هایی از پیشگفتار که مقاله گونه ای مجمل و ارزشمند است می خوانیم:

اگر فارغ از فرهنگ و محیط و باورهای دینی ای که در ان پرورش یافته ایم بخواهیم محبوبترین و مطلوبترین خواست های نفسانی و تمایلات درونی خود را، در وازه هایی عام، نام ببریم باید از واژه هایی مانند کمال، سعادت، خیر و لذّت بهره بریم. اما، سعادت به چیست؟ کمال کدام است و خیر چگونه چیزی است؟ شاید بتوان گفت: سعادت انسان در این است که از ناگواری ها و رنج ها در امان باشد و اسباب لذت و منفعت برایش فراهم گردد اما، بدون تردید نه هر لذتی سعادت است و نه هر رنجی را می توان مصداق شقاوت دانست؛ لذتی که رنج های فراوان و ماندگار در پی دارد مطلوب هیچ انسانی نیست و رنجی که اسباب آسایش و راحتی جاودانه را فراهم می آورد نامطلوب به شمار نمی آید...

بحث از سوء عاقبت و حسن عاقبت، ایعادی گوناگون دارد و آثار و کتب مختلفی در این موضوع به نگارش در آمده است اما، بیشتر نوشته هایی که مستقلّاً به آن پرداخته اند از بسیاری از مباحث مربوط به آن صرف نظر کرده اند. به گونه ای که می توان گفت: پیش از این، اثری جامع در باره ی سوء عاقبت و حسن عاقبت نگاشته نشده است. اما، در این کتاب تلاش شده است در حد وٌسع نگارنده، مهمترین مباحث مربوط به این موضوع به گونه ای شایسته مورد بحث قرار گیرند...

مهمترین مباحثی که در این کتاب با آن روبرو خواهید شد عبارتند از :

1- مفهوم شناسی و بررسی شیوه ی کاربرد سوء عاقبت و حسن عاقبت در آیات و روایات؛

2- ذکر داستانی هایی از نیک فرجامان و بد فرجامان به همراه بررسی علل و عوامل نیک فرجامی یا، بد عاقبتی آن ها؛

3- بررسی راه های پیشگیری از سوء عاقبت در آیات و روایات و ذکر ادعیه، اذکار و اعمالی که در حسن عاقبت تأثیر دارند.

4- بررسی علل و عوامل حسن عاقبت و سوء عاقبت در آیات و روایات و با توجه به نمونه ها و داستان های خوش عاقبتان و بد عاقبتان تاریخ.

نگارنده و مؤلف محترم، کتاب مورد اشاره را به چهار بخش کلی به این شرح تقسیم بندی نموده اند:

الف) بخش نخست، کلیات شامل پنج فصل در 124 صفحه

ب) بخش دوم، نمونه هایی از نیک فرجامان و بد فرجامان در تاریخ بشریت؛ شامل شانزده فصل(طولانی ترین بخش کتاب) در حدود 640 صفحه

ج)بخش سوم، اعمال و دعاهایی که موجب حسن عاقبتند ؛ شامل سه فصل در 67 صفحه

د)بخش چهارم و پایانی ، خاستگاه و عوامل حسن عاقبت و سوء عاقبت ؛ شامل سه فصل در 126 صفحه

ه) کتابنامه(استفاده از 140 منبع معتبر و شناخته شده از نکاتی است که نباید از نظر دور داشته شود)

و)فهرست نمایه ها ؛ آیات، روایات، ادعیه، اسامی معصومین ع ، اعلام، اشعار

طرح جلد وزین و صفحه آرایی دقیق همراه با رعایت حداکثر دقت در ویرایش و رعایت اسلوب کلامی و دستوری و پرهیز از وجود اغلاط تایپی از مشخصه های بارز این دو جلد کتاب ارزشمند می باشد .

در پایان ضمن آرزوی سلامتی و طول عمر برای این دانشمند بلند مرتبه و نیز اهدای صمیمانه ترین دعاهای خیر حضور آیت الله ابوترابی به دو نمونه از داستان هایی که در این کتاب مورد اشاره واقع شده است می پردازیم . امید آن که اهالی مطالعه و جویندگان دقایق دینی و معنوی با خواندن این اثر ارزشمند که می تواند کتابی برای مطالعه ی بالینی باشد (نقل قول از دوستی نویسنده) از تمامی شیرینی ها و اشارات تبیهی و تهییجی این اثر ارزشمند بهره مند شوند.

برصیصا

(عابدی از بنی اسرائیل که کافر شد) جلد نخست: 201-195

یکی از کسانی که پیروی از شهوت و هوای نفس او را به کفر منتهی کرد شخصی از بنی اسرائیل به نام «برصیصا» است. او راهبی عابد بود که غلبه شهوت جنسی او را به زنا و سپس آدم کشی و سرانجام به کفر منجر نمود. داستان این عابد را مرحوم طبرسی در مجمع البیان از ابن عباس ، چنین نقل کرده است:

«در میان بنی اسرائیل، عابدی بود که «برصیصا»نام داشت. این عابد روزگاری را به عبادت مشغول بود تا این که به مقامی رسید که می توانست مجانین را مداوا کند و سلامت را به آن ها باز گرداند تا این که بانویی از زنان با شخصیت دیوانه شد، برادرانش او را نزد این عابد آوردند(این زن برای معالجه باید مدتی نزد این عابد می ماند)مدتی این زن ، نزد عابد ماند. شیطان مرتب او را در نظر این عابد جلوه می داد تا این که به آن زن تجاوز کرد، و آن زن حامله شد وقتی برصیصا ، این را فهمید آن زن را کشت و دفن کرد شیطان به سراغ یکی از برادران آن زن رفت ... مجمع البیان، ج5، ص 265، ذیل آیه 16 سوره حشر ؛ بحار الانوار، ج 14، ص 487-486»

طیّب حاج رضایی

(«حرّ»انقلاب اسلامی ایران)جلد دوّم:226-204

نمونه بارز خوش عاقبتان دوران انقلاب اسلامی و یاران امام راحل (رحمه الله)، شخصیت آزاده ای به نام طیب حاج رضایی است. طیب نام شناخته و محبوبی در تاریخ نهضت مردم مسلمان ایران به رهبری قائد عظیم اشأن آن حضرت آیت الله العظمی امام خمینی (رحمه الله)، است. این نام برای مردم ایران ، تداعی کننده نام زیبای «حر بن یزید ریاحی»در نهضت کربلای حضرت سید الشّهدا ع است .

طیب از کسانی بود که هر چند سابقه ی خوبی نداشت اما، در هیچ دوره ای از زندگی خود دست از دامان اهل بیت ع به ویژه امام حسین ع بر نداشت، هیأت عزاداری طیب در ایام دهه محرّم از هیأت های پز شور و بزرگ تهران بود و اطعام های او به عزاداران و مستمندان نیز در ایام شهادت حضرت ابا عبدالله زبانزد بود...

یزدفردا